Ứng dụng CNTT trong các phòng truyền thống

Trước những tác động của đại dịch COVID-19, chính sách giãn cách xã hội thời dịch đã góp phần thúc đẩy xu hướng làm việc từ xa cho người lao động toàn cầu. Sự chuyển đổi bất ngờ trong phương pháp vận hành, nhiều ngành nghề đã đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng các nền tảng công nghệ thông tin vào các phòng truyền thống để đảm bảo hoạt động và tiếp tục phục vụ người tiêu dùng. Hơn thế, trong thế giới phẳng, mọi cá nhân, tổ chức đều được tiếp cận thông tin bình đẳng và ngược lại, mọi thông tin cũng đều được chia sẻ nhanh chóng và rộng rãi.

1. Khó khăn trong công tác quản lý

• Công tác kiểm kê, bảo quản

Thông thường việc quản lý, theo dõi hiện vật trong các phòng bảo tàng thường sử dụng hình thức viết tay các loại phiếu, lý lịch hiện vật,.. mất nhiều thời gian công sức, khai thác thông tin hồ sơ hiện vật gặp khó khăn. Với khối lượng hiện vật lớn nên nhiều hiện vật nhỏ bị mất do quản lý chưa quản lý chặt chẽ. Hơn nữa, một số hiện vật do quá trình bảo quản không đảm bảo, trên các hiện vật cũng có nhiều nấm mốc, vi sinh vật khác nhau gây ảnh hưởng, hư hỏng nghiêm trọng. Vì thế quy trình quản lý, bảo quản cũng yêu cầu hết sức nghiêm ngặt. Để giảm thiểu tình trạng trên, nhiều hiện vật không được trưng bày tham quan, mà bảo quản trong kho để đảm bảo tính nguyên vẹn.

• Công tác trưng bày, tuyên truyền

Công tác trưng bày truyền thống thường là xây dựng phác thảo của cuộc triển lãm bằng máy đánh chữ hoặc bằng tay; vẽ tay và sử dụng một mô hình cắt và dán. Phương pháp này mất nhiều thời gian và hiệu quả không cao. Hơn nữa, việc sắp xếp hiện vật trưng bày cũng rất bất cập khi hàng năm, lượng thông tin, hiện vật tăng cao, không đủ không gian để trưng bày. Chưa kể, hiện nay nhiều khách tham quan còn chưa có ý thức bảo vệ hiện vật, khiến nhiều tác phẩm bị hư hại nặng.
Đối với công tác tuyên truyền, những người đã từng làm công việc thuyết minh, tuyên truyền thường gặp rất nhiều khó khăn về trang thiết bị hỗ trợ (micro, loa di động, bút chỉ…), thiết bị nghe nhìn … gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng thuyết minh, công tác thông tin tuyên truyền nói riêng và hoạt động bảo tàng nói chung.

2. Giải pháp cho phòng truyền thống

• Phần mềm quản lý

Do đó, để công tác quản lý hiệu quả, các phòng truyền thống đã và đang ứng dụng công nghệ thông tin, phần mềm phục vụ công tác, bước đầu đã mang lại hiệu quả tốt về công tác quản lý, bảo tồn, sử dụng và nghiên cứu. Quan trọng hơn, cán bộ nhân viên trong công tác kiểm kê, bảo quản sẽ giảm thiểu và đơn giản hóa các công việc thủ công nặng nhọc bằng cách sử dụng công nghệ hiện đại. Hơn nữa, thông tin cũng được cập nhật nhanh chóng, khoa học, dễ dàng lưu trữ.

• Công nghệ 3D

Xu thế sử dụng công nghệ cao, tự động hóa trong các phòng truyền thống cho phép khách hàng tham quan trực tuyến 3D Tour. Du khách được trải nghiệm, tự do khám phá mọi ngóc ngách trưng bày bằng công nghệ 3D sống động, vừa có cơ hội giới thiệu văn hóa đến du khách, vừa đảm bảo công tác bảo quản hiện vật được nguyên vẹn.

• Thiết bị hỗ trợ

Thời gian qua, để từng bước nâng cao chất lượng hoạt động trưng bày, tuyên truyền, các phòng truyền thống đã quan tâm đầu tư công nghệ hiện đại, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ giúp nhân viên đỡ vất vả hơn trong việc vẽ phác thảo, vẽ mỹ thuật, mô hình triển lãm… tất cả các công đoạn này đều được thực hiện bằng máy tính. Nhiều phòng truyền thống đầu tư các thiết bị máy trợ giảng, màn hình cảm ứng vừa giúp nhân viên làm công tác tuyên truyền dễ dàng giới thiệu hiện vật, vừa giúp khách tham quan tự do, chủ động tìm hiểu.

3. Phòng truyền thống online

Gần đây, nhiều phòng truyền thống đã được đưa vào sử dụng công nghệ số hóa, hiện đại để du khách có thể chiêm ngưỡng từ bất cứ đâu. Phần mềm công nghệ 3D liên quan đến ứng dụng đa phương tiện và video trình chiếu hiện vật được đầu tư kỹ lưỡng về hình ảnh, câu chuyện giúp du khách chiêm ngưỡng vẻ đẹp và cảm nhận giá trị lịch sử. Công nghệ hiện đại với những hình ảnh đẹp mắt mang đến cho người xem trải nghiệm như đang tham quan một phòng truyền thống. Nhiều phòng truyền thống online được thiết kế bằng tiếng Việt và tiếng Anh và hoàn toàn miễn phí cho tất cả mọi người.
Nhiều phòng truyền thống cũng cập nhật và sử dụng phần mềm web để hiển thị và phổ biến các giá trị văn hóa của tổ chức. Các phòng trưng bày ảo, thông tin được trình bày ở các mức độ khác nhau nhằm thỏa mãn các nhu cầu rất khác nhau của công chúng, theo điều kiện thời gian, nhu cầu tìm kiếm thông tin từ phổ thông đến trải nghiệm, các tác phẩm 3D tương tự nhau hoặc sử dụng tài liệu để nghiên cứu giáo dục (mức độ giới thiệu chi tiết với tài liệu, hình ảnh, clip, bài báo khoa học liên quan phong phú và đầy đủ).

Vì lý do bảo mật, nhiều hiện vật chỉ có thể được nhìn thấy từ một khoảng cách nhất định. Nhưng với tham quan trực tuyến, du khách cũng có thể nhấp chuột vào để xem chi tiết trang trí trên hiện vật ngay cả những món đồ nhỏ nhất.
Như vậy, số hóa là hướng mà hầu hết các phòng truyền thống đang hướng tới. Nếu trong thời gian đại dịch, các chương trình tham quan ảo thu hút người xem và giới thiệu sản phẩm văn hóa của các phòng truyền thống đến công chúng thì sau khi đại dịch kết thúc, chúng là công cụ hữu ích để quảng bá, tăng tính tương tác với người xem, giúp phòng truyền thống phát huy tính sáng tạo và phát huy tốt giá trị các sưu tập hiện vật thông qua khai thác thế mạnh của phương tiện truyền thông xã hội.